ปางที่ ๒๕
ปางประทานโอวาท
หรือ
ปางแสดงโอวาทปาฏิโมกข์

ลักษณะของพระพุทธรูปปางนี้

อยู่ในพระอิริยาบถนั่งขัดสมาธิ ยกพระหัตถ์ทั้งสองขึ้นจีบนิ้วพระหัตถ์เสมอพระอุระ
คล้ายปางเสด็จลงมาจากดาวดึงส์เป็นกิริยาประทานโอวาท คือโอวาทปาฏิโมกข์

พระพุทธรูปปางนี้ มีตำนาน ดังนี้

เมื่อพระผู้มีพระภาค เสด็จประทับอยู่ในท่ามกลางพระอรหันต์เจ้า ๑๒๕o องค์ ที่พระเวฬุวันวิหาร
พระนครราชคฤห์ เวลาบ่าย ทรงอาศัยความพร้อมเพรียงแห่งสงฆ์หมู่ใหญ่ อันประกอบด้วยองค์ ๔
ซึ่งเรียกว่า จตุรงคสันติบาต คือ พระสงฆ์ ๑๒๕o องค์ นั้นเป็นพระอรหันต์ทั้งหมด ๑
พระสงฆ์ทั้งหมดนั้น ล้วนได้รับเอหิภุกขุ คือบวชในสำนักพระพุทธเจ้า
มีพระพุทธเจ้าเป็นพระอุปัชฌายะโดยตรง ๑
พระอรหันต์ทั้งหมดบังเอิญมีความตั้งใจตรงกันพากันมาเฝ้าพระผู้มีพระภาคอยู่พร้อมเพรียง ๑
และประกอบด้วยวันนั้นเป็นวันมาฆบุรณดิถี พระจันทร์เพ็ญเสวยมาฆฤกษ์ (เพ็ญเดือน ๓) ๑
การประชุมของพระสงฆ์พร้อมด้วยลักษณะ ๔ ประการเช่นนี้ มีครั้งเดียวนี้เท่านั้นในพระพุทธศาสนานี้

ครั้นพระพุทธเจ้าทรงเห็นการประชุมของพระสงฆ์หมู่ใหญ่ เห็นเป็นศุภนิมิตรอันดีเช่นนั้น จึงได้
ทรงพระกรุณาแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ประทานแก่พระสงฆ์ทั้งหลายโดยพระบาลีว่า :-

ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกุขา

นิพฺพานํ ปรมํ วทนุติ พุทฺธา เป็นต้น

ความหมายว่า
ความอดกลั้น มีความอดทน เป็นธรรมเผาผลาญบาปอย่างยิ่ง
ท่านผู้รู้ทั้งหลายกล่าวว่า พระนิพพานเป็นธรรมประเสริฐ
ผู้ทำร้ายผู้อื่นไม่จัดว่าเป็นบรรพชิตแม้ผู้เบียดเบียนผู้อื่น ก็ไม่นับว่าเป็นสมณะ

การไม่ทำบาปทั้งปวง ๑ การยังกุศลให้ถึงพร้อม ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องแผ้ว ๑
สามข้อนี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย

อนึ่ง การไม่เข้าไปกล่าวร้าย ๑ การไม่เข้าไปทำร้าย ๑ การสำรวมในพระปฏิโมกข์ ๑
การรู้พอเหมาะพอควรในการบริโภค ๑ การนั่งนอนในเสนาสนะอันสงัด ๑
การประกอบความเพียรในอธิจิต ๑
ทั้ง ๖ ประการนี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย

ครั้นทรงประทานโอวาทปาฏิโมกข์ คือธรรมที่เป็นประธานของคำกล่าวสอนทั้งหลาย แก่พระอริยสงฆ์
สาวก ๑๒๕o องค์ เพื่อถือเป็นแนวการสอนสำหรับพระสงฆ์สาวกที่จะรับปฏิบัติศาสนกิจ เผยแผ่
พระพุทธศาสนาแล้วได้ทรงทำวิสุทธิอุโบสถร่วมกับพระสงฆ์ ๑๒๕o องค์นั้น

ดังนั้น การแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ ประทานแก่พระสงฆ์สาวกครั้งนี้ ซึ่งเป็นครั้งเดียวในพระศาสนา
ที่พระผู้มีพระภาคทรงบำเพ็ญในหน้าที่ ที่พระองค์เป็นเจ้าของพระพุทธศาสนา เป็นประธานแห่งสงฆ์
และเป็นพระบรมศาสดาของพระสาวกทั้งหลายได้ชื่อว่า พระองค์ได้ทรงปฏิบัติธุระกิจของพระพุทธเจ้า
โดยชอบแล้วทุกประการ .

จบตำนานพระพุทธรูป ปางประทานโอวาท หรือ ปางแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ แต่เพียงนี้ .